Op het eerste gezicht zijn Japanse geheime doosjes, bekend als Himitsu-Bako, niets meer dan decoratieve juwelendoosjes. In werkelijkheid zijn deze delicate doosjes veel meer dan dat,
de doos van het onheil. De geheime doos De magische doos, de mysterie doos… Hoe je deze traditionele Japanse wonderen ook noemt, ze behoren tot de meest fascinerende en mooiste houten kunstvoorwerpen ter wereld. De technieken om deze puzzels te maken worden in Japan al generaties lang gebruikt en zijn door niemand overtroffen.
De Himitsu-Bako (persoonlijke geheime doos) werd meer dan 100 jaar geleden ontworpen en wordt nog steeds geproduceerd in de regio Hakone-Odawara in Japan. Al meer dan drie generaties lang profiteren de plaatselijke meester-houtbewerkers van de diversiteit en overvloed aan bomen in deze regio. Deze buitengewone diversiteit aan hoogwaardige grondstoffen wordt door deze uitzonderlijke Japanse ambachtslieden prachtig met de hand bewerkt. Net als bij traditionele inlegwerkkunst worden met deze verschillende combinaties van gekleurde houtsoorten prachtige geometrische patronen gecreëerd om de kostbaarste Himitsu-Bako te versieren. De aantrekkingskracht van de Japanse geheime doos reikt veel verder dan de leuke functies. Het wordt ook gewaardeerd en erkend als een belangrijke traditionele Japanse kunstvorm.
De rijke geschiedenis van Himitsu-Bako en andere systeemdozen over de hele wereld:
Dit type geheime doos werd oorspronkelijk gemaakt om waardevolle voorwerpen zoals juwelen of munten te verbergen voor dieven. Ze waren gebaseerd op meubels met geheime vakken en verborgen openingen, bekend sinds de Renaissance.
De precieze oorsprong is onbekend, maar het is bevestigd dat dit soort dozen al aan het eind van de 18e eeuw in Japan bestond (veel Himitsu-Bako werden al in de 19e eeuw beschreven in een gespecialiseerde verzameling “Puzzle Old and New”).
In Japan werd de eerste Himitsu-Bako aan het eind van de 19e eeuw ontworpen door Ryugoro Okawa in Hakone.
Geheime dozen voor amusementsdoeleinden verschenen in de 19e eeuw in het Victoriaanse Engeland (Hoffmann 1893; Sanders en Sanders 1897) en als toeristische souvenirs in het Zwitserse Interlaken (Arenski et al).
In het begin van de 20e eeuw werden ook op andere toeristische bestemmingen geheime dozen als souvenir verkocht, bijvoorbeeld aan de kust van Amalfi, op Madeira en op Sri Lanka, hoewel het meestal om eenvoudige “one-trick”-dozen ging. Chinese krekeldozen zijn ook een uitstekend voorbeeld van complexe dozen met geheime openingen.
In Japan werden in de jaren 1920, tijdens de “Taisho”-periode, enkele geheime dozen als souvenirs naar Europa en de Verenigde Staten geëxporteerd. In die tijd waren er weinig ambachtslieden die deze Himitsu-Bako konden maken vanwege hun uiterst ingewikkelde constructie.
De belangstelling voor deze puzzels nam af tijdens en vlak na de twee wereldoorlogen, maar werd in de jaren 1980 nieuw leven ingeblazen door drie pioniers van het genre: Akio Kamei in Japan, Trevor Wood in Engeland en Frank Chambers in Ierland.
Akio Kamei, een ambachtsman uit Hakone die was opgeleid in de traditionele geheime doos techniek, begon zijn eigen geheime doos ontwerp te maken. Hij stapte af van de traditionele rechthoekige doos en ontwierp verschillende originele vormen met nieuwe en innovatieve openingsmechanismen. Zijn werk werd tentoongesteld op internationale puzzeltoernooien en trok veel belangstelling uit de hele wereld.
Er zijn nu een aantal kunstenaars die systeempuzzels maken, waaronder de Karakuri-groep in Japan, de Amerikaanse systeemdoos-specialisten Robert Yarger en Kagen Sound, en vele andere ontwerpers en fabrikanten die nu overal ter wereld geheime dozen aanbieden.
De verschillende soorten Himitsu-Bako en de traditionele classificatie van complexiteitsniveaus
Himitsu-Bako gebruiken het “Zon”-systeem om de grootte van een traditionele geheime doos te beschrijven. Zon” is een traditionele Japanse meeteenheid voor lengte, gelijk aan ongeveer 3 cm. Merk op dat dit systeem niet de breedte, hoogte of grootte van het binnenvak beschrijft.
Stappen” verwijst naar het aantal stappen dat nodig is om de geheime doos te openen. Dit is ook een belangrijke factor, en het is duidelijk dat hoe meer stappen, hoe ingewikkelder de doos te openen is. De meeste Japanse geheime dozen hebben een aantal stappen van 2 tot 72 (sommige uitzonderlijke modellen hebben tot 125).
Algemeen wordt aangenomen dat dozen met minder dan 2 zonnen miniatuurdoosjes zijn, dozen met 2 tot 3 zonnen klein, dozen met 4 zonnen middelgroot, dozen met 5 zonnen middelgroot, dozen met 6 zonnen groot en dozen met 7 zonnen zeer groot.
Hoe werken Himitsu-Bako?
Een Himitsu-Bako is een doos die alleen op niet voor de hand liggende wijze geopend kan worden. Sommige vereisen een simpele beweging, terwijl andere de leerling-ontdekker in staat stellen een reeks opeenvolgende ontdekkingen te doen.
Aan de oppervlakte is de Doos der Geheimen volledig gesloten. Het is gewoon een prachtige doos. Er is geen zichtbaar slot en blijkbaar ook geen opening. Maar als je het voorwerp beter gaat bekijken, beginnen zich onvermoede mysteries te openbaren!
Als je goed kijkt, zie je dat het oppervlak van de doos verschillende bewegende delen heeft. Je kunt dit stuk hierheen schuiven, dat stuk daarheen verplaatsen, een ander stuk naar de andere kant schuiven, enz. Helaas, tenzij je een specifieke openingsvolgorde volgt, is de doos onmogelijk te openen.
Elke Himitsu-Bako heeft zijn eigen reeks stappen. Tenzij elke stap in de juiste volgorde wordt uitgevoerd, precies zoals de vakman hem heeft ontworpen, gaat hij niet open.
Afhankelijk van de complexiteit zijn er 2 tot 125 stappen nodig om de geheime kastjes te bereiken. Dit betekent dat traditionele Japanse geheime kastjes uw meest waardevolle en persoonlijke voorwerpen veilig bewaren.
Om een Himitsu-Bako op te lossen, moeten één of meer schuifstukken in het ene uiteinde worden verplaatst, waardoor het andere uiteinde iets verschuift. Hierdoor wordt een zijpaneel gedeeltelijk ontgrendeld, waardoor andere stukken kunnen worden verplaatst. Deze openen op hun beurt gedeeltelijk de boven- of onderkant van de doos.
Deze methode moet worden voortgezet door rond de doos te bewegen totdat het bovenste paneel eraf kan worden geschoven, waardoor de Himitsu-Bako wordt geopend. Sommige van de meer complexe dozen kunnen de bovenste en onderste panelen openen of bevatten andere geheime compartimenten of laden. Interessant is dat de puzzeldozen geen slot en blijkbaar geen opening hebben.
Een echte Himitsu-Bako zal nooit zijn inhoud onthullen, tenzij de specifieke geheime volgorde tot op de letter is gevolgd.
Forceer nooit een stukje van de geheime doos om te bewegen. Als het moet bewegen, zal het gemakkelijk bewegen. Als het lijkt alsof het stuk mobiel is, maar je kunt het niet bewegen, is het mogelijk dat het stuk later in het proces wel zal bewegen… maar het verschijnen als een mobiel stuk kan ook een duivelse valstrik zijn…
Inlegwerk en de subtiele kunst van Himitsu-Bako:
Himitsu-Bako zijn versierd met behulp van een polychrome inleg techniek die de handtekening is van het traditionele Hakone vakmanschap. Het doel van dit inlegwerk is om de verbindingen van het hout op het oppervlak van de kist te verbergen, samen met de versieringen (die vaak in een onnatuurlijke positie zijn georiënteerd vanwege de spanningen van het mechanisme).
De houtinlegtechniek die specifiek is voor deze regio heeft zich kunnen ontwikkelen dankzij de vele soorten bomen in de bossen, zoals de houtskoolboom, de wasboom, de kersenboom of de Katsura-jindai-boom.
Het hout van deze bomen heeft allemaal een bijzondere textuur en een scala aan kleuren, van zwart tot wit, grijs en geel, waardoor de plaatselijke ambachtslieden voorwerpen met een complexe en nauwkeurige vormgeving hebben kunnen maken.
Er zijn twee decoratieve stijlen voor Himitsu-Bako: Yosegi-Zaiku en Zougan.
Yosegi-Zaiku is een mozaïekstijl, waarbij een ervaren vakman verschillende gekleurde houten vormen uitsnijdt en deze vervolgens aan elkaar lijmt tot blokken met een geometrisch patroon. Dunne lagen van deze blokken worden verdund en vervolgens op het oppervlak van de doos gelijmd.
Niets van het hout dat in “Hakone-Yosegi-Zaiku inlegwerk” wordt gebruikt, is kunstmatig gekleurd, en bij elk werk wordt gebruik gemaakt van de natuurlijke kleuren van de verschillende bomen die rond Hakone groeien. Bij “Yosegi-Zaiku inlegwerk” worden vele dunne stukjes hout van verschillende kleuren gebruikt die eerst in een bankschroef worden samengedrukt om geometrische patronen te creëren. Het patroon van deze doorsnede wordt geschaafd tot een eenheid of blad met een geometrisch patroon van 0,01 cm dik. Deze papierdunne vellen worden vervolgens op decoratieve dozen en andere voorwerpen gelijmd.
De techniek van Zougan houdt in dat een bepaalde vorm in het oppervlak van de doos wordt gebeiteld en dat vervolgens met behulp van dunne houten inlegdelen gedetailleerde taferelen in de doos worden gecreëerd. Enkele van de meest populaire taferelen van Zougan zijn bergmeren, de berg Fuji en vliegende ganzen.
Zougan Marquetry wordt gemaakt door landschaps- en karakterontwerpen die door natuurlijke houtkleuren in hout zijn gesneden in een hoofdplaat te plaatsen. Ooit werd elk patroon gemaakt met naald en beitel. In 1889 gebruikte Sengoku Shirakawa, die eigenaar was van de Yumoto Chaya (theewinkel), een uit Duitsland geïmporteerde naaimachine met een hulpstuk om met succes patronen van verschillende ontwerpen te bewerken. Deze methode verbeterde de precieze productiemogelijkheden aanzienlijk. Hierdoor werd de expressie van Zougan ingelegd houtmozaïek naar nieuwe hoogten getild.
De belangrijkste houtsoorten die bij de vervaardiging van Himitsu-Bako worden gebruikt zijn (van licht naar donker)
- Witte Aohada
- Houtskoolboom
- Kornoelje
- Gele Nigaki
- Wasboom,
- De lakboom
- De lichtbruine Japanse pagodeboom,
- De kersenboom,
- De Zelkova boom
- De donkerbruine Keyaki-Jindai
- De grijze Honoki
- De zwarte Katsura-Jindai
Hoe onderhoudt u uw Himitsu-Bako ?
Hoe onderhoud je Japanse geheime kistjes … Omdat het ingewikkelde kunstwerken van hout zijn, zijn er een paar dingen die u in gedachten moet houden om er vele jaren plezier van te hebben.
Vermijd plaatsen met een hoge vochtigheid en temperatuur.
Veeg het oppervlak schoon met een schone, droge doek. Gebruik in geen geval schuurmiddelen.
De eerste paar keer dat u een doos opent, kunt u lichte rubberen handschoenen of rubberen vingertoppen gebruiken. Zo voorkomt u dat uw vingernagels het inlegwerk of het hout beschadigen.
Forceer nooit om een stuk van de doos met geheimen te verplaatsen. Als het moet bewegen, zal het gemakkelijk bewegen. Als het lijkt alsof het stuk mobiel is, maar u kunt het niet bewegen, kan het later in het proces bewegen. De schijn van een bewegend stuk kan ook een valstrik zijn.