Junji Ito is een mangaka die fobieën, existentiële angsten en de terreur van het onbekende beter begrijpt dan enige andere horrorschrijver op aarde. Hij combineert een handig kunstenaarsoog met een levendige en angstaanjagende verbeelding.
Junji Ito, geboren in 1963 in de prefectuur Gifu, is Japans beroemdste en meest geprezen horrorauteur. Wat Ito uniek maakt in de horrorwereld is dat hij geen romanschrijver of schrijver van korte verhalen is in de traditionele zin; hij is een mangaka. Zijn horrorverhalen, kort of lang, zijn allemaal geschreven en getekend op een surrealistische, eigenzinnige en vreemde manier.
Ito’s eerste verhaal, geschreven toen hij pas 24 was, was Tomie, een serie verhalen over een jonge vrouw die de dood en het ouder worden trotseert. Telkens drijft Tomie de mannen die op haar verliefd worden tot waanzin. Ondanks zijn succes projecteerde Tomie hem niet meteen in de wereld van beroemde schrijvers en kunstenaars, want Ito werkte enkele jaren als tandtechnicus.
Maar uiteindelijk liet Ito zijn bijna komische carrière achter zich (zeker gezien hoe hij vandaag de dag bekend staat) en bleek Tomie het begin van een fenomenale carrière, waarbij Junji Ito zich steeds meer vestigde als de koning van de terreur, niet alleen in Japan maar over de hele wereld
Junji Ito’s thema’s, vaardigheden en invloeden
Ito noemt Kazuo Umezu en Hideshi Hino als zijn belangrijkste invloeden, evenals de legendarische Amerikaanse schrijver en bedenker van het kosmische horrorgenre, H.P. Lovecraft. Kazuo Umezu is één van de grote horrormangaka, verantwoordelijk voor de creatie van de beroemde manga Orochi: Blood. Hideshi Hino is een andere mangaka en filmregisseur.
Zijn beroemdste manga is Hell Baby en zijn horrorfilms, bekend als de Guinea Pig films, zijn een serie van zes controversiële horrorfilms.
De erfenis die Ito voor zichzelf heeft opgebouwd, is nogal kolossaal. In interviews komt Ito over als een zachtaardige, kalme, charmante en vriendelijke man, wat in schril contrast staat met de thema’s en inhoud van zijn werken en verhalen.
Wat Ito onderscheidt van andere horror schrijvers is een double whammy: zijn ideeën en zijn uitvoering. Deze twee unieke Ito-kwaliteiten komen het best tot hun recht in zijn korte verhalen. Junji Ito is een meester in body horror, suspense en buitenaardse bovennatuurlijke horror. Ito weet heel goed dat de snelste manier om de spanning en het mysterie te bederven is het mysterie te onthullen, en dat doet hij dan ook nooit.
Zijn verhalen beginnen vaak normaal, dalen af in de waanzin van het bovennatuurlijke en monsterlijke soort, en worden nooit opgelost, waardoor de rillingen nog lang na het einde van het verhaal over je rug lopen.
Ito’s ideeën komen vaak voort uit gewone angsten, zowel fysieke als existentiële: de onbekende diepten van de oceaan, claustrofobie, angst om bekeken te worden. Of ze komen voort uit kleine ergernissen, zoals een zweterige matras. Van daaruit ontwikkelt hij deze kleine vonken en verandert ze in bosbranden van dodelijke en angstaanjagende proporties.
En het is in Ito’s kunst dat je deze terreur echt voelt. Ito heeft een griezelig vermogen om menselijke ogen te tekenen. Op de momenten dat er nog niets bovennatuurlijks is gebeurd, voel je een rilling van onbehagen als je naar de ogen van Ito’s hoofdpersonen kijkt. En wanneer het bovennatuurlijke echt toeslaat, gebeurt dat in groteske en ongemakkelijke details. Ito begrijpt het menselijk lichaam en is in staat om het zwaar te misvormen of heel licht te verdraaien om enorme schokken te veroorzaken of de lezer in een unheimisch dal te laten vallen, waardoor hij een tinteling van onbehagen overhoudt bij het zien van zijn monsters en kwaadaardige creaties.
Ito’s ideeën komen vaak voort uit gewone angsten, zowel fysieke als existentiële: de onbekende diepte van de oceaan, claustrofobie, de angst om bekeken te worden. Of ze komen voort uit kleine ergernissen, zoals een bezwete matras. Van daaruit ontwikkelt hij deze kleine vonken en verandert ze in bosbranden van dodelijke en angstaanjagende proporties. En het is in Ito’s kunst dat je deze terreur echt voelt.
Ito heeft een griezelig vermogen om menselijke ogen te tekenen. Op momenten dat er nog niets bovennatuurlijks is gebeurd, voel je een rilling van onbehagen als je naar de ogen van Ito’s hoofdpersonen kijkt. En wanneer het bovennatuurlijke echt toeslaat, gebeurt dat in groteske en ongemakkelijke details. Ito begrijpt het menselijk lichaam en is in staat het zwaar te verminken of heel licht te verdraaien om enorme schokken te veroorzaken of de lezer in de unheimische vallei te doen belanden, zodat hij een tinteling van onbehagen overhoudt bij het zien van zijn monsters en kwaadaardige creaties.
Junji Ito’s 10 beste verhalen
Er zijn zoveel verschillende verhalen van Ito, maar wij hebben een selectie gemaakt van de 10 beste volgens ons.
1. Hangende zeppelin
In dit korte verhaal verschijnen enorme, onheilspellende ballonnen in de vorm van echte gezichten in de lucht boven het hele land.
Hun uitgemergelde en angstaanjagende maar onveranderlijke uitdrukkingen, gecombineerd met het mysterie van wat ze zijn en waar ze vandaan komen, zorgen voor een angstaanjagende premisse die alleen maar erger wordt wanneer duidelijk wordt dat de ballonnen jagen op de mensen op wie ze lijken, en dat aan elke ballon een strop hangt.
2. Het raadsel van de Amigara kloof
Dit is meer een terroristisch meesterwerk dat steunt op mysterie, intrige en een traag plot om de lezer binnen te halen.
Een recente aardbeving heeft de aarde verschoven en een lange strook rots aan de voet van een berg omhoog gebracht. Langs deze nieuw blootgelegde rots zijn een reeks gaten die in de berg verdwijnen.
Maar deze gaten hebben de vorm van een mens, gegraven door onbekende mensen en duizenden jaren in de aarde verborgen. En toch voelen mensen zich tot dit fenomeen aangetrokken zodra ze vinden wat ze denken dat hun gat is – een gat dat bij hen en hen alleen past.
3. De lange droom
Nu komt een fantasierijke en originele body horror van onze meester van de terreur. Het vertelt het verhaal van een man in een ziekenhuisbed die jaren, soms levenslang, leeft telkens als hij slaapt. Wanneer hij wakker wordt, is de tijd die hij in de droom heeft doorgebracht op zijn huid gesleten en zijn lichaam degradeert langzaam en verandert in iets vreemds en beangstigends.
Er is niets bedreigends aan dit verhaal – geen monster of buitenaards wezen – alleen een man die langzaam bezwijkt onder eeuwige dromen en wakker wordt met een verzonken en onbeweeglijk lichaam. Dit maakt “De lange droom” tot een van Ito’s meest hartverscheurende en beklemmende verhalen, terwijl het ook intelligent statisch is.
4. The thing that drifted ashore
Zo’n onheilspellende titel kan alleen maar leiden tot een van Ito’s beste korte verhalen. En dat doet het ook. Ito is op zijn best als hij een aangeboren angst of specifieke fobie herkent en op basis daarvan een horroridee ontwikkelt. Wat dit verhaal doet schitteren is dat het verder gaat dan een simpele fobie. Dit verhaal appelleert aan ons ongemak als we nadenken over de oneindige grootte en diepte van onze donkere oceanen – hoe dichtbij en toch onbekend ze zijn.
Het gebruikt ook Ito’s kenmerkende esthetiek om een echt verontrustend wezen te creëren dat nooit te ver buiten bereik lijkt. Dat is wat echt eng is: dit ding zou kunnen bestaan, het zou er kunnen zijn, en het zou kunnen doen wat het doet in dit angstaanjagende verhaal.
5.gesmeerd
Dit is misschien wel Junji Ito’s meest walgelijke verhaal. Het is geïnspireerd op het ongemak dat hij zelf ondervond toen hij studeerde aan een tandartsopleiding. Daar moest hij slapen op een futon die bruin gekleurd was door het zweet van oud-studenten. Van het zweet kwam de olie en van de olie kwamen de puistjes. En zo werd dit verhaal geboren!
Hierin wonen een jong meisje en haar broer boven het yakiniku-restaurant van hun vader, dat het huis van binnen langzaam maar zeker met vet heeft bedekt en met vette dampen heeft gevuld. Dit is het verhaal van een met vet doordrenkte rivaliteit tussen broers en zussen: echt een van de meest onaangename en walgelijke verhalen die je je kunt voorstellen te lezen. En met de aandacht voor detail die Ito aan zijn kunst besteedt, kunnen sommige panelen je misselijk maken.
6. Model
Een van Ito’s beroemdste losse panelen is dat van een lange, dunne vrouw van middelbare leeftijd met een lang hoofd en een monsterlijke mond. Dit is het titulaire model van dit verhaal (te vinden in Shiver), een vrouw ingehuurd door een filmploeg. De hoofdpersoon van het verhaal schrikt van haar verschijning en weet niet waarom de crew haar als model heeft ingehuurd. Tijdens het lezen vragen we ons af of er iets is om bang voor te zijn, of ze in feite gewoon een eng uitziende vrouw is.
Met deze twijfel komt het schuldgevoel dat we haar te streng beoordelen. Dat is wat Modemodel zo’n uitzonderlijk Ito-verhaal maakt: het is niet zomaar een onverklaarbaar natuurmysterie, een angstaanjagend stukje body horror of een bovennatuurlijk fenomeen. Het is een verhaal dat je doet twijfelen, je schuldig maakt, je op je hoede laat zijn, om je vervolgens in doodsangst te storten.
7. Sluw Meisje
Dit is een uitstekend voorbeeld van Ito’s verontrustende body horror. Het wordt beschouwd als een van zijn meest geliefde verhalen vanwege het absurde karakter en de empathie die het van de lezer vraagt.
Slug Girl vertelt het verhaal van een jong meisje wiens familietuin het grootste deel van haar leven is overspoeld door slakken. Aan het begin van het verhaal merkt ze dat haar tong opgezwollen is en dat ze zich ziek voelt. Op weg van school naar huis wordt ze aan bed gekluisterd en al snel ontdekt ze dat haar tong is veranderd in de kop en het lichaam van een slak. Haar toestand verslechtert, maar wat de lezer echt raakt is het gevoel van “wat zou ik doen in haar plaats?” en de pure paniek die daarmee gepaard gaat.
8. Eenmansleger
Wat dit verhaal echt onderscheidt van de menigte van Ito’s claustrofobische, verbijsterende, gekunstelde en opgeblazen strips is dat de sfeer en toon totaal anders zijn. Gewapend met Eén heeft tot het einde toe het verhaal en het tempo van een zeer onbovennatuurlijke, realistische thriller.
Mensen worden vermist en kort daarna gevonden, dood en gestikt in macabere poses. Het aantal vermisten neemt geleidelijk toe van koppels tot groepen en hele massabijeenkomsten. En als ze gevonden worden, zijn ze aan elkaar genaaid als een web van mensen. Het is afschuwelijk, maar het lijkt het werk van een seriemoordenaar of een groep. Het is een heel ander soort Ito verhaal. Tot het einde natuurlijk.
9. Ontleed meisje
Dit is een Ito verhaal dat alle beste aspecten van Ito’s artistieke en literaire vaardigheden combineert. Het is een persoonlijk en menselijk verhaal met een gewone hoofdpersoon en een buitengewoon onderwerp. Het neemt een reëel probleem – in dit geval een soort lichaamsdysmorfie – en speelt daar op een angstaanjagende manier mee.
Het ontploft ook met een even walgelijk als spannend moment van overdreven en absurde body horror. Dissection Girl is in veel opzichten een uitstekende instap in Ito’s werk. Het is verontrustend maar niet angstaanjagend. De beelden zijn onthutsend, maar niet kippenvelverwekkend. Het is een perfect gemaakt en verontrustend verhaal van Ito op zijn meest toegankelijke, maar nog steeds boosaardige manier.
10. Geëerde voorouders
Er is een grappige anekdote rond dit verhaal (te vinden in Shiver), namelijk dat Ito hier iets creëerde waar hij erg trots op was: een persoon die op zijn rug rondliep in een rare spinachtige stijl. Totdat hij uiteindelijk de director’s cut van The Exorcist zag en teleurgesteld constateerde dat het al gedaan was. Toch komt deze angstaanjagende scène aan het eind van een van Ito’s meest visceraal verontrustende en monsterlijke verhalen.
Wanneer een middelbare scholier een meisje dat hij leuk vindt mee naar huis neemt om zijn vader te ontmoeten, heeft zij al geheugenverlies en trauma’s opgelopen in de vorm van een droom over een enorme rups. Wanneer ze de vader van de jongen ontmoet, komt hij spinnend de kamer binnen en de bovenkant van zijn hoofd wordt nooit getoond. Uiteindelijk wordt de reden onthuld en het is een van de meest schokkende, vreemde en verontrustende momenten in een Ito-strip. Het is een waar moment van groteske lichaamsafschuw dat je nog lang zal bijblijven.
